نرم و آهسته تهی می شود
پوكی استخوان بیماری همه‌گیر دنیای امروز است. این بیماری با كاهش توده استخوانی و افزایش شكستگی استخوان همراه است و روند آن، چنان آهسته و تدریجی است كه بیمار هیچگونه علایم هشدار دهنده‌ای را احساس نمی كند تا زمانی كه اولین شكستگی اتفاق بیفتد.
از عواقب این شكستگی‌ها نیز می توان به درد، عدم توانایی حركتی، ناتوانی در انجام امور روزمره، زمین گیر شدن و بالاخره در بسیاری از موارد به مرگ اشاره كرد.
مطابق آمار منتشر شده از بنیاد بین‌المللی پوكی استخوان، از هر3 زن و از هر 5 مرد بالای 50 سال، یك نفر حقیقت تلخ این بیماری را تجربه خواهد كرد. همچنین بـر اسـاس بـرآوردهـــای اخیر تقریباً 1 نفر از هر 4 زن و 1 نفر از هر 8 مرد بالای 50 ســال مبـتــــلا بــه بیماری پوكی استخوان هستند.
خانم دكتر زهره حمیدی، سرپرست كلینیك پوكی استخوان و سنجش تراكم استخوان در این باره توضیح می دهند:
مهم ترین علامت پوكی استخوان چیست؟
هنوز خیلی از مردم فكر می كنند وقتی درد دارند، دچار پوكی استخوان شده‌اند، ولی اینطور نیست. پوكی استخوان درد ندارد. وقتی شكستگی‌ها آشكار شوند، فرد به وجود این بیماری پی می برد، یعنی مرحله‌ای كه دیگر كار زیادی برای بیمار نمی توان انجام داد، چون پوكی استخوان یك بیماری خاموش است و هیچ علامتی به غیر از شكستگی استخوان ندارد.
این یعنی، پیگیری‌های درمانی بی فایده است؟
این یك باور غلط دیگر در میان مردم است كه فكر می كنند پوكی استخوان قابل درمان نیست، در حالی كه این بیماری قابل درمان است و پیگیری‌های بعد از بیماری قابل ارزش هستند. البته پیشگیری اینجا هم مهم تر از درمان است.
فقط سنین بالای 65 سال در معرض خطرند؟
نه، افرادی كه به علت بیماری‌های خاص ناچار به استفاده از داروهای خاصی مثل كورتیكو‌استروئید‌ها هستند، هم جزو گروه‌های اصلی در معرض خطر قرار دارند.
معیار خاصی برای اصلی یا فرعی بودن تشخیص این بیماری وجود دارد؟
بله، گروه‌های در معرض خطر معیارهای خاصی دارند كه این معیارها به فرعی و اصلی تقسیم می شوند، یعنی اگر كسی یك معیار اصلی یا دو معیار فرعی داشته باشد، باید سنجش تراكم استخوان را حتماً انجام دهد.
معیارهای اصلی کدامند؟
سن بالای 65 سال،
سابقه مصرف كورتون،
زمین خوردگی در اثر عدم تعادل در اثر مصرف بعضی از داروها،
یائسگی زودرس زیر 45 سال،
شكستگی با حداقل ضربه یا به طور خود به خودی در بستگان درجه یک
و پُركاری تیروئید از معیارهای اصلی هستند.
یعنی ما دیگر به دنبال معیار دیگری نمی گردیم و این فرد را مستقیم به انجام تست تراكم استخوان راهنمایی می كنیم.
معیارهای فرعی چطور؟
یك سری از عوامل فرعی هستند كه باید دو تا از آنها را فرد داشته باشد تا جایگزین یكی از علائم اصلی شوند:
بی تحركی بیش از 6 ماه،
كمبود كلسیم،
كمی نور آفتاب،
كاهش وزن بیش از 10 درصد نسبت به دوران جوانی یا وزن زیر 57 كیلوگرم در هر سنی،
مصرف داروی هپارین (داروی ضد انعقاد خون) و داروهای ضد تشنج،
دیابت نوع یك در كودكان،
كوشینگ و پُركاری تیروئید،
آرتریت روماتوئید و سندرم‌های سوء جذب از جمله این عوامل هستند.
اگر بیمار ناچار به مصرف داروهایی كه به آنها اشاره كردید باشد، چاره چیست؟
یك سری از داروها خطر پوك شدن استخوان را تشدید می كنند. البته ما به هیچ وجه موافق نیستیم كه این داروها قطع شوند، ولی چاره این است كه این افراد كاملاً تحت نظر پزشک باشند، مثلا بیماران پیوندی كه كورتون مصرف می كنند باید در رژیم غذایی شان كلسیم و ویتامین D حتماً رعایت شده باشد.
همچنین ما یك سری منابع مصرف كلسیم در كشور داریم كه این منابع به وفور در كشورهای دیگر نیستند، مثل شیر، كشك، ماست یا دوغ. این منابع در دسترس هستند و می توانند كلسیم بدن را به راحتی تأمین كنند.
كدامیك از این عوامل خطری كه گفتید شیوع بیشتری دارند؟
بی تحركی یا عدم فعالیت در اوقات فراغت می توانند خطر پوكی استخوان را تا دو برابر افزایش دهند. این موضوع را مطالعات ما در ایران ثابت كرده است. برای همین روزی نیم ساعت پیاده روی روزانه می تواند در جلوگیری از كاهش تراكم استخوان بسیار مؤثر باشد.
جلوگیری از خطر سقوط نیز بسیار مهم است. برای همین تأكید می كنیم كسانی كه دچار پوكی استخوان هستند، مراقب باشند كه زمین نخورند، از راه رفتن بر سطوح لیز خودداری كنند و در حمام حتماً از دستگیره استفاده كنند، در جاهای روشن راه بروند، چون سقوط و در نتیجه شكستگی استخوان می تواند فرد را برای همیشه ناتوان كند.
استفاده از كفش‌های مناسب نیز بسیار مهم است. حتی ممكن است داروی مصرفی نیز عدم تعادل در فرد ایجاد كند كه فرد باید مراقب داروی مصرفی خود هم باشد و حتماً با پزشك خود در این باره مشورت كند.
ادامه دارد...
سمیه شرافتی
*مطالب مرتبط:
ارتباط موی خاكستری و دندان شل با پوكی استخوان
عضله ای قوی در كنار استخوانی محكم
روشی جدید برای درمان پوكی استخوان
